«کامران ندری» در ارزیابی فشارهای احتمالی دونالد ترامپ بر ایران و در گفت‌وگو با «درسانیوز»: با وجود ضعف‌های جدی زیرساختی، به‌هرحال در اقتصاد آسیب پذیریم
بالاخره یکی از نگرانی‌های اقتصاد و سیاست ایران به وقوع پیوست، دونالد ترامپ در انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا پیروز شد و بار دیگر بر مسند ریاست‌جمهوری این کشور نشست.
او برای ایران یادآور خروج از برجام، تشدید تحریم‌ها، به صفر رساندن فروش نفت، افزایش قیمت دلار، رشد اقتصادی منفی و دیگر بحران‌های اقتصادی ناشی از تحریم‌هاست.
تا قبل از پیروزی او در انتخابات، دلار در حال صعود بود و به کانال ۷۰ هزار تومان نیز وارد شد. بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران سایه او را یکی از دلایل افزایش قیمت ارز درنظر می‌گرفتند اما با پیروزی او، برخلاف بسیاری از انتظارات، دلار تکان زیادی نخورد، ابتدا وارد ۷۰ هزار تومان شد و بعد با یک کاهش جزئی به کانال ۶۹ هزار تومان بازگشت.
بازار طلا هم از مستأجر جدید کاخ سفید، چندان تأثیر نپذیرفت به صورتی که محمد کشتی‌آرای، نایب‌رئیس سابق اتحادیه طلا و جواهر اعلام کرد: در مجموع انتخاب دونالد ترامپ در بازار داخلی ما تأثیر زیادی نداشته و نخواهد داشت. نوساناتی که داشتیم روال عادی بازار است و اتفاق خاصی رخ نداده است. قیمت سکه ۴۰۰ تا ۵۰۰ تومان بالا یا پایین می‌رود و قیمت طلای ۱۸ عیار هم به همین صورت پیش می‌رود. اینکه چرا بازارها تأثیر زیادی از پیروزی او نگرفتند شاید یکی از سئوالات مهم باشد اما مسئله مهم‌تر، تاثیر پیروزی او بر کلیت اقتصاد و سیاست ایران است.
طرح دوباره یک ادعا: انتخابات آمریکا تأثیری بر اقتصاد ما نخواهد داشت!
این تأثیر نپذیرفتن فعلی دلار از انتخابات آمریکا دوباره برخی نمایندگان مجلس و مسئولان را بر آن داشته که ادعا کنند اقتصاد ایران تأثیری از سیاست‌های آمریکا نمی‌گیرد چون ایران یاد گرفته است روی پا خود بایستد.
در همین راستا، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، گفت: به نظر نمی‌رسد نتیجه انتخابات آمریکا بتواند اثر منفی جدیدی را بر اقتصاد کشور بگذارد و ایران یاد گرفته است که روی پای خود بایستد و در سخت‌ترین شرایط تحریمی توانسته از عهده کار برآید و حتی رشد اقتصادی خوبی را تجربه کرده است. الان هم که ما تحریم هستیم در فروش نفت عملکرد مناسبی داشته‌ایم. من معتقدم که این نتیجه انتخابات در آمریکا و پیروزی ترامپ تاثیری بر اقتصاد ما نخواهد گذاشت.
بهنام سعیدی در گفت‌وگو با ایلنا، در پاسخ به این پرسش که نتیجه انتخابات آمریکا و پیروزی ترامپ چه تاثیری بر سیاست‌های ایران خواهد داشت، گفت: تفاوت مهم یا چشمگیر و معناداری را در بین احزاب آمریکا چه دموکرات باشند و چه جمهوری‌خواه نسبت به ایران نداریم. آنها نسبت به ایران سیاست‌های واحدی دارند و در طول ۴۵ سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز هر دشمنی را که توانسته‌اند انجام داده‌اند.
او ادامه داد: آمریکایی‌ها هر کاری را که از عهده‌شان درخصوص اقتصاد ایران برمی‌آمد، اعم از تحریم‌ها و سایر موارد، در طول ۴۵ سال بعد از انقلاب انجام داده‌اند و ایران هم با برنامه‌ریزی منظمی که در طول انقلاب اسلامی و همچنین پیشرفت‌هایی که در زمینه‌های مختلف داشته حقیقتا گام‌های بسیار مهمی را در جهت خودکفایی برداشته است. امروز جمهوری اسلامی ایران در زمینه‌های مختلف قابل مقایسه با سال‌های قبل نیست و می‌تواند روی پای خود بایستد و یقینا در روابط بین‌الملل نیز ایران نقش‌آفرینی خواهد داشت و روابطش را با کشورهای دنیا به ویژه همسایگان به نحو مطلوب و با تدبیر براساس اصل حکمت، عزت و مصلحت ان‌شاءالله
ادامه خواهد داد.
دونالد ترامپ جلو فروش نفت ایران را می‌گیرد
اما برخی کارشناسان و تحلیلگران نظر متفاوتی نسبت به عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس دارند. مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه، درباره تأثیر پیروزی دونالد ترامپ بر اقتصاد ایران گفت: به لحاظ اقتصادی همان یک و نیم میلیون بشکه نفتی که در بودجه سال ۱۴۰۴ پیش‌بینی کردند و در دوره بایدن در همین حدود بشکه نفت فروخته می‌شد، به دلیل سخت‌گیری ترامپ همان هم محقق نمی‌شود. بایدن مقداری اغماض می‌کرد تا ایران را به سمت فعالیت انرژی هسته‌ای سوق ندهد، اما ترامپ نمی‌گذارد همین میزان را هم بفروشیم. از این رو به نظر می‌آید اگر تحولات جدی در روابط ما با آمریکا و اروپا رخ ندهد، ممکن است سال سختی به لحاظ اقتصادی پیش روی ما باشد. قیمت ارز، طلا و سکه رو به بالا می‌رود و بورس هم با مشکلات جدی مواجه خواهد شد.
او در پاسخ به اینکه آیا امکان مذاکره ایران با آمریکا در دوره ریاست جمهوری ترامپ وجود دارد؟ عنوان کرد: با اطلاعاتی که من دارم، خیر. بدین معنا که اگر ایران بخواهد مذاکراتی را انجام دهد، باید قدرت چانه‌زنی داشته باشد و بتواند امتیاز بگیرد. زمانی درآمد نفتی را به عنوان برگ برنده در مذاکرات استفاده می‌کردیم، اما متاسفانه اکنون نه تنها آن را نداریم بلکه آمریکا هم تحریم‌مان کرده است.
این اقتصاددان در پاسخ به اینکه آیا بانک مرکزی و وزارت اقتصاد توان کنترل بازار را در شرایط فعلی دارند، گفت: اکیداً خیر. به دلیل اینکه حتی اگر بانک مرکزی ارز کافی داشته باشد که در حال حاضر بتواند جلوی افزایش قیمت ارز را بگیرد، به دلیل اینکه این پیش‌بینی وجود دارد که در آینده شاید نتوانیم نفت بفروشیم، ارز را با احتیاط بیشتری استفاده می‌کند.
افقه با بیان مجدد اینکه بانک مرکزی و وزارت اقتصاد در مسائل اقتصادی منفعل هستند، تصریح کرد: اگر جنگ غزه تمام شود و احتمال درگیری مستقیم ما با اسرائیل هم کاهش پیدا کند، به لحاظ روانی اثر می‌گذارد، اما به‌صورت واقعی چیزی عوض نمی‌شود چراکه ترامپ مانع فروش نفت ما می‌شود. اکنون ایران، ایران سال ۹۷ نیست که اموال و شرکت‌های دولتی را بفروشد. در هفت سال گذشته هم از تمام ظرفیت‌هایمان استفاده کرده‌ایم. دوره بایدن فرصت خوبی بود که می‌توانستیم دست‌کم طی آن چهار سال مذاکرات را به‌صورت جدی دنبال کنیم. آن چهار سال را از دست دادیم و دوباره به دامن ترامپی افتادیم که به شدت ضد ایران است.
پیش‌بینی بازار، کاهش تنش‌هاست
یک اقتصاددان در گفت‌وگو با «درسانیوز»، درباره تأثیر پیروزی دونالد ترامپ بر بازار ارز ایران یادآور شد که این پیروزی یک تاثیر مقطعی و کوتاه‌مدت داشت اما طبیعی هم بود که این تأثیر، نمی‌توانست ادامه پیدا کند.
کامران ندری درباره دلایل تاثیر کوتاه‌مدت و کم پیروزی ترامپ بر بازار ارز ایران، گفت: اولاً اظهاراتی که خود دونالد ترامپ در رابطه با ایران داشته تا به اکنون بسیار تند نبوده و ثانیاً هنوز مشخص نیست که موضع‌گیری دولت آینده آمریکا در قبال ایران به چه صورت خواهد بود.
او تصریح کرد: اکنون شاید برداشت یا تلقی بازار از سیاست‌های دولت آینده آمریکا اینست که موضع‌گیری‌های خیلی سرسختانه‌ای در قبال ایران اتخاذ نمی‌کند.
این استاد دانشگاه درباره دیگر دلایل این تأثیر کم افزود: از طرفی با توجه به موضع‌گیری‌های دولت مسعود پزشکیان، برداشت عمومی فعالان بازار اینست که به احتمال زیاد ایران به سمت تنش بسیار زیادی با دولت بعدی آمریکا نخواهد رفت.
تأثیرپذیری اقتصاد ایران با ضعف‌های نهادی
ندری درباره تاثیر سیاست‌های احتمالی دولت دونالد ترامپ بر فروش نفت ایران عنوان کرد: با توجه به اینکه اکنون مسیرهای دور زدن تحریم‌ها تاحدودی برای ایران راحت‌تر و ارتباطاتش قوی‌تر و پیچیده‌تر شده است؛ شاید آمریکا سخت‌تر از گذشته بتواند فروش نفت ایران را محدود کند. اگر ترامپ بخواهد فشار وارد کند، به اندازه گذشته تأثیرگذار نخواهد بود اما به هرحال می‌تواند اقتصاد ما را تحت فشار قرار بدهد.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی تاثیرپذیری اقتصاد ایران را از سیاست‌های فشاری دولت آمریکا به دلیل ضعف‌های زیرساختی و نهادی دانست و تصریح کرد: نهادهای اقتصادی ما نهادهای قوی‌ای نیستند و اقتصاد ما به سمت انحصار تمایل پیدا کرده است.
ندری درباره ضعف‌های زیرساختی اقتصادی ایران ادامه داد: مشکلات مالی دولت بسیار افزایش و نظام اداری ما تنزل پیدا کرده است و از لحاظ شاخص‌های توسعه وضعیت مناسبی نداریم. حتی لازم نیست که دولت جدید آمریکا فشارها را به اندازه قبل افزایش بدهد، با توجه به ضعف‌های جدی زیرساختی که داریم، به هرحال آسیب‌پذیر هستیم.
او درنهایت خاطرنشان کرد: دولت جدید آمریکا اگر بخواهد کمی سختگیرانه‌تر از دولت جو بایدن هم عمل کند، می‌تواند تأثیر ملموسی بر اقتصاد ایران بگذارد.
