یادداشتی از اعظم چقازردی در پایگاه تحلیلی- خبری درسانیوز؛ آغاز دوره دوم ریاست جمهوری دونالد ترامپ، نشان از یک دوره چهارساله پرهیاهو برای ایالات متحده آمریکا و جهان دارد.
ایالات متحده آمریکا با تولید ناخالص داخلی ۲۹ تریلیون دلار(چین دومین اقتصاد با ۱۹ تریلیون دلار) بزرگترین اقتصاد جهان، بودجه نظامی حدود ۸۰۰ میلیارد دلار در سال و سلطه دلار بر مبادلات تجاری، که نبض اقتصادی جهان را در اخیتار دارد، تصمیمات رئیس جمهور آن می‌تواند تبعات مثبت یا منفی در امور بین‌المللی پدید آورد.
ایالات متحده آمریکا بزرگترین کشور وارد کننده (۳۰۸۴ میلیارد دلار) و چین بزرگترین صادر کننده جهان(۲۳۴۳ میلیارد دلار) بشمار می‌روند. آمریکا با ۴۷۰۳ میلیارد دلار بعد از چین(۴۹۰۷ میلیارد دلار) دومین کشور از نظر حجم تجارت خارجی است.
بنابراین رئیس جمهور ترامپ که خود یک ثروتمند آمریکایی است، با ذهن و منش تجاری به جهان می‌نگرد. وی بارها تأکید داشته است که علاقه‌مند به توسعه روابط تجاری با کشورهاست. در عرصه بین‌المللی کشورها به اندازه اقتصاد خود نقش ایفا می‌کنند.
رئیس جمهوری منتخب آمریکا که بازگشتی پرتنش به قدرت داشته، این‌بار به نظر می‌رسد در مواضع راست‌گرایانه خود از جمله اخراج مهاجران و کوچک و بهینه‌سازی دولت بسیار صریح‌تر است، حتی برای مراسم تحلیف خود نیز دست از جنجال و سنت‌شکنی بر نداشت. حرکات نمایشی او در پشت تریبون، از جمله بدست گرفتن شمشیر، نشان می دهد که وی از انتخاب مجدد بسیار خرسند است.
این انتخاب ملت ایالات متحده بازتاب تفکرات آمریکایی است که در اروپا و آسیا با بهت و حیرت به آن می‌نگرند. شکست حزب دمکرات در برابر حزب جمهوری خواه، شگفتی بسیار در جامعه روشنفکری ایالات متحده و اروپا بر جای گذاشته است.
رئیس جمهوری جدید آمریکا برخلاف سنت رایج، این بار بسیاری از رهبران و چهره‌های راستگرای افراطی جهان را به مراسم تحلیف خود دعوت کرده بود و حضور این چهره‌ها، نشان از اندیشه او در فضایی پوپولیستی یک قدرت نظامی و اقتصادی است.
اینکه وی و اعضای دولت او بتوانند جهان پرآشوب کنونی را به سوی آرامش و ثبات رهنمون شوند، به عملکرد این دولت و واکنش جامعه بین‌الملل بستگی دارد.
در جنوب، ایالات متحده با کشور مکزیک همسایه است که بین این دو، خلیجی به نام «خلیج مکزیک» قرار دارد. رئیس جمهور دونالد ترامپ که در دوره نخست ریاست جمهوری بشدت با حضور مهاجران مکزیکی در ایالات متحده مخالف بود، بر این تصمیم پافشاری می‌کرد که باید سراسر مرز زمینی با مکزیک، برای جلوگیری از ورود غیرقانونی مهاجران مکزیکی و دیگر کشورهای آمریکای‌جنوبی، دیواری احداث شود که هزینه آن را باید مکزیک پرداخت کند(هر چند موفق به دریافت هزینه از مکزیک نشد).
بخش بزرگی از این دیوار کشیده شد که کنترل آن با دشواری‌هایی روبرو بوده است. اکنون دونالد ترامپ در صدد است تا با اعزام نیروهای نظامی بیشتر به مرز، کنترل شدیدتری بر ورود مهاجران داشته باشد.
در زمینه تغییر نام خلیج مکزیک به خلیج آمریکا، این امر با دستور دونالد ترامپ عملی شد که با واکنش رئیس جمهور مکزیک روبرو شد که اظهار داشته است که نام خلیج مکزیک غیرقابل تغییر است.
این یک واقعیت است که در ساختار سازمان ملل برای تغییر نام‌های تاریخی نقشه جغرافیا، کمیته نام‌های جغرافیایی تصمیم می‌گیرد که در زمینه ناوبری دریایی مؤظف به بکار بردن نام‌های مصوب هستند که بر روی نقشه‌های بین‌المللی ثبت شده است. بنابراین اگرچه ایالات متحده خود در چارچوب کشوری توانسته نام خلیج را تغییر دهد(«خلیج آمریکا» یک نام داخلی خواهد بود و نه خارجی)، ولی در عرصه بین‌المللی مادامی که کمیته مربوط در سازمان ملل مصوب نکند، تغییر نام انجام نخواهد گرفت(در مورد خلیج فارس نیز این مهم انجام شده و در تمام نقشه‌های بین‌المللی و مکاتبات رسمی در سازمان ملل نام «خلیج فارس» بکار برده می‌شود.).
از برنامه‌های شگفتی‌آفرین دونالد ترامپ در کنار تغییر نام خلیج مکزیک، اعلام نارضایتی او از مدیریت کانال پاناما و درخواست از کشور پاناما به ارائه سهم بیشتر و سهلتر نسبت به ایالات متحده است و حتی وی خواهان بازپسگیری کانال پاناما و اداره آن توسط ایالات متحده شده است.
در شرایط معمولی کشتیرانی میان شهرهای نیویورک(در شرق ایالات متحده) با سانفرانسیسکو(در غرب ایالات متحده) ۲۲۵۰۰ کیلومتر مسافت دارد که با عبور از کانال پاناما این فاصله به ۹۵۰۰ کیلومتر کاهش می‌یابد.
این نشان دهنده اهمیت این کانال برای ایالات متحده است(بویژه در زمان جابجایی ناوگان دریایی و نیروهای نظامی). دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا روز سه‌شنبه ۷ ژانویه ۲۰۲۵ فرضیه استفاده از قوه قهریه و فشار اقتصادی برای بازپسگیری کنترل کانال پاناما و حاکمیت بر گرینلند را منتقی ندانست.
تغییر نام قله «دنالی» از رشته کوه‌های آلاسکا را به نام «کوه مک‌کینلی»(رئیس جمهور ایالات متده در سال‌های ۱۸۹۷-۱۹۰۱ از حزب جمهوری‌خواه) از دیگر فرمان‌های دونالد ترامپ در آغاز ریاست جمهوری است.
دونالد ترامپ همچنین اعلام کرده که در نظر دارد از فشار اقتصادی در برابر کانادا استفاده کند، در حالی که بارها نارضایتی خود را از تراز تجاری بین دو کشور همسایه ابراز کرده و اتاوا را به اعمال تعرفه‌های گمرکی سنگین تهدید کرده است.
دونالد ترامپ در همین راستا حتی نظریه الحاق کانادا به عنوان پنجاه و یکمین ایالت آمریکا را هم به میان کشیده که با واکنش تند مقامات کانادایی مواجه شده است.
دونالد ترامپ خواستار بازپسگیری تسلیحات جامانده آمریکا از افغانستان به ارزش بیش از ۱۸میلیارد دلار است که پس از خروج شتاب زده نیروهای نظامی ایالات متحده از افغانستان، امکان خارج کردن آنها فراهم نشد.
این مورد می تواند به ایجاد تنش بین ایالات متحده و امارت اسلامی افغانستان باشد که پس از ۴ سال هنوز هیچ کشوری آن را شناسائی نکرده است.
خروج از سازمان‌ها و پیمان‌های بین‌المللی
آغاز فرآیند خروج آمریکا از سازمان بهداشت جهانی و همچنین خروج دوباره آمریکا از پیمان اقلیمی پاریس از جمله فرمان‌هایی بود که دونالد ترامپ روز اول بهمن، در نخستین روز کاری خود، در کاخ سفید امضا کرد.
سازمان بهداشت جهانی نیز از اینکه مهم‌ترین حامی مالی آن چنین اقدامی خواهد کرد، ابراز تأسف کرد.
توافقنامه پاریس که نزدیک به ده سال پیش تحت نظارت سازمان ملل متحد منعقد شد، تقریباً همه کشورهای جهان را شامل می‌شود و هدف آن محدود کردن روند گرمایش زمین از طریق کاهش قابل توجه انتشار گازهای گلخانه‌ای است.
دونالد ترامپ در مورد گرینلند، قلمرو خودمختار تحت حاکمیت دانمارک گفت: «ما برای امنیت ملی خود به گرینلند نیاز داریم».
موضوع اشغال و انضمام سرزمین‌های تاریخی به خاک کشورهای مدعی، موردی است که از آفاز سده بیست و یکم با حمله نظامی روسیه به گرجستان(۲۰۰۸)، انضمام شبه جزیره کریمه از اوکراین به روسیه(۲۰۱۴) و . . . با روسیه (عضو دائم شورای امنیت) آغز شده و به بدعتی در محیط بین‌الملل تبدیل می‌شود.
