مسعود رنجبر گزارشگر و خبرنگار پایگاه تحلیلی- خبری درسانیوز؛ امروز ۲۷سپتامبر، برابر با ۵ مهرماه، روز جهانی گردشگری است اما ثبت این روز به نام روز جهانی گردشگری، در سال ۱۹۸۰ به تصویب سازمان جهانی گردشگری رسید، هرچند اساسنامه ثبت این روز، در تاریخ ۲۷ سپتامبر سال ۱۹۷۰ در این سازمان به تصویب رسیده بود تا بهانه‌ای باشد برای گرامیداشت صنعتی که سبب پیشرفت و پویایی فرهنگ ملت‌های مختلف در سراسر جهان است. هرچند که امسال هم با توجه به اینکه سازمان جهانی گردشگری یا UNWTO شعار روز جهانی گردشگری در تاریخ ۲۷ سپتامبر سال ۲۰۲۳ میلادی برابر با ۵ مهر ۱۴۰۲ را گردشگری و سرمایه‌گذاری سبز معادل Tourism and Green Investment اعلام کرده و بر سرمایه‌گذاری بیشتر و هدفمندتر در سه حوزه افراد، سیاره زمین و رفاه، تأکید داشته است.
سازمان جهانی گردشگری با نظر گرفتن اهمیت حفظ منابع طبیعی، تنوع‌زیستی، کاهش اثرات منفی بر محیط‌زیست و ایجاد ارتباط محلی، خانواده بزرگ گردشگری را به توسعه گردشگری پایدار و سبز تشویق می‌کند از این‌رو شعار جهانی گردشگری و سرمایه‌گذاری سبز و در پی آن شعار ملی برای گردامیداشت این ایام، سفر به فردای ایران با گردشگری و سرمایه‌گذاری سبز انتخاب شده است و بر اهمیت نقش‌پذیری افراد، زمین و رفاه با عنوان رشد و شکوفایی تأکید می‌کند. سرمایه‌گذاری سبز در صنعت گردشگری شامل سرمایه‌گذاری در تأسیسات گردشگری پایدار، انتخاب انرژی تجدیدپذیر، حفظ مناطق طبیعی و فرهنگی، حمایت از جوامع محلی و ایجاد اشتغال محلی به شمار می‌آید. هرچند که صحنه برای روز جهانی گردشگری در سال ۲۰۲۳ آماده شده است و سران این حوزه از کشورهای مختلف با موضوع گردشگری و سرمایه‌گذاری سبز در ریاض گرد هم می‌آیند.
امسال در بزرگداشت روز جهانی گردشگری قرار است که بزرگترین مراسم این روز تا به امروز باشد، امروز ۲۷سپتامبر در ریاض، پایتخت عربستان سعودی در حال اجراست. در کشورهای عضو سازمان جهانی گردشگری این مناسبت را در هر منطقه با طیف وسیعی از رویدادها و برنامه‌های ویژه جشن می‌گیرند.
زوراب پولولیکاشویلی، دبیرکل سازمان جهانی گردشگری، در مصاحبه‌ای گفته است که گردشگری تا به امروز تا این حد برای اقتصاد یا جوامع ما مهم نبوده است. حوزه گردشگری پتانسیل بسیار بالایی دارد. بنابراین در این روز جهانی گردشگری، ما توانایی گردشگری را برای رشد و توسعه جشن می‌گیریم و در عین حال نیاز حیاتی به آن را مورد تأکید قرار می‌دهیم. البته برای تضمین این رشد فراگیر و پایدار به سرمایه‌گذاری نیاز است.
گردشگری و سرمایه‌گذاری سبز
امروز در روز جهانی گردشگری ۲۰۲۳، UNWTO بر گردشگری و سرمایه‌گذاری سبز تأکید خواهند کرد. این روز بر اهمیت موارد زیر تمرکز خواهد کرد:
• سرمایه‌گذاری برای مردم (با سرمایه‌گذاری در آموزش و مهارت)،
• سرمایه‌گذاری برای سیاره زمین (با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های پایدار و تسریع تحول سبز)
• سرمایه‌گذاری برای رفاه (با سرمایه‌گذاری در نوآوری، فناوری و کارآفرینی)
امروز در حالیکه در ریاض، UNWTO چارچوب سرمایه‌گذاری جهانی گردشگری خود را ارائه خواهد کرد و مجموعه‌ای از پانل‌های سطح بالا را با تمرکز بر چالش‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در گردشگری در حال اجراست. در مراسم رسمی روز جهانی گردشگری، برندگان افتتاحیه مسابقه استارت‌آپ زنان در فناوری UNWTO برای خاورمیانه معرفی خواهند شد.
از ریاض تا جهان
روز جهانی گردشگری قرار است بزرگترین جشن این‌چنینی تاکنون باشد. سازمان جهانی گردشگری در این روز از نمایندگان بیش از ۱۰۰کشور عضو خود از جمله بیش از ۵۰ وزیر گردشگری استقبال خواهد کرد. نمایندگانی در سطح بالا از بخش خصوصی گردشگری، چه از منطقه خاورمیانه و چه در سطح جهانی، به این جشن خواهند پیوست. از ایران هم، مریم جلالی دهکردی، معاون صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در این مراسم حضور پیدا خواهد کرد.
روز جهانی گردشگری
اولین روز جهانی گردشگری در سال ۱۹۸۰تشکیل شد. به عنوان روز جهانی گردشگری، این فرصتی است برای تجلیل از نقش حیاتی این بخش در پیشبرد صلح و رفاه در سراسر دنیا و مناطق جهانی سازمان جهانی گردشگری به نوبت میزبانی جشن‌های را بر عهده می‌گیرند. تاریخ ۲۷ سپتامبر روز امضای اساسنامه سازمانی است که بعدها به UNWTO تبدیل شد. اما علت تعیین و گرامیداشت روز گردشگری شاید به نوعی تأکید بر تأثیر آن، در بالا بردن سطح ارزش‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی جوامع مختلف باشد.
چرا ۲۷ سپتامبر روز جهانی جهانگردی، گردشگری چگونه گردشگری شد؟
سال‌هاست اقتصادهای بزرگ دنیا به نقش گردشگری به عنوان یکی از صنایع درآمدزا پی برده‌اند چنانکه این صنعت توانسته لقب سومین صنعت پول‌ساز دنیا را به خود اختصاص دهد. دلیل انتخاب ۲۷ سپتامبر این است که در این روز، فصل سفر در نیمکره‌‌شمالی پایان می یابد و در نیمکره‌جنوبی آغاز می‌شود. در این زمان بسیاری از مردم در سراسر جهان به فکر سفر و گشت‌وگذار می‌افتند. به بهانه این روز بهتر است مروری بر تأثیرات و اهمیت این صنعت جهانی داشته باشیم، تا بیش از گذشته برای استفاده از ظرفیت‌های توریستی و گردشگری کشورمان ایران تلاش کنیم. در سال ۱۹۶۴ از طرف سازمان ملل و براساس پیشنهاد کنفرانس بین‌المللی ترانسپورت و جهانگردی آن سازمان در رم تعریفی برای جهانگردی به تصویب رسید که بدین شرح است:
فرآیندی که شخص یا گروهی به منظور تفریح، بازدید از نقاط دیدنی، معالجه، مطالعه، تجارت، ورزش و یا زیارت به کشوری غیر از کشوری که در آن اقامت دارند، سفر کنند؛ مشروط براینکه حداقل مدت اقامت آنها از ۲۴ ساعت کمتر و از شش ماه بیشتر نباشد.
گردشگری برای کاهش وابستگی اقتصادی کشورها به درآمدهای نفتی و استفاده بهینه از منابع طبیعی، توسعه یافت. رشدی که در نهایت امر منجر به نامگذاری یکی از روزهای سال به نام گردشگری شد.
تأثیرات فرهنگی و اجتماعی
تأثیر متقابل فرهنگی و اجتماعی گردشگران و مردم بومی یک شهر یا کشور بر یکدیگر، شاید مهم‌ترین دستاورد این صنعت مهم جهانی باشد.
احتمالاً شنیده‌اید که ناصرالدین‌شاه قاجار پس از سفر کردن به اروپا بود که به فکر اصلاح برخی امور فرهنگی و اجتماعی در ایران افتاد. سفر ناصرالدین‌شاه به اروپا را شاید نتوان به معنای امروزی آن یک سفر توریستی دانست، اما نتیجه آن حاصل تأثیر همان چیزی است که در یک سفر توریستی اتفاق می‌افتد.
لذا از آنجا که گردشگری بستری برای کنار هم زیستن انسان‌هایی با فرهنگ و سنت‌های متفاوت فراهم می‌کند، سبب آشنایی افراد با دیگر فرهنگ‌ها، نزدیک شدن آنان به یکدیگر و آموختن ویژگی‌ها و خصوصیات خوب یکدیگر می‌شود.
گردشگری باعث می‌شود فرهنگ یک ملت در معرض دید دیگر ملت‌ها قرار گیرد و نقاط ضعف و قوت آن پررنگ شود. چرا که افراد در سفرهای توریستی و گردشگری نه به دنبال کار و تجارت هستند، نه خرید و خوشگذرانی. گردشگران حرفه‌ای تنها در پی کشف فرهنگ، تاریخ، هنر و آداب و رسوم کشوری هستند که به آن سفر کرده‌اند. به همین خاطر گردشگری را می‌توان یکی از بهترین راه‌ها برای غنای فرهنگی و اجتماعی مردم یک کشور و ترویج زبان و آداب و رسوم آنان دانست.
تأثیرات اقتصادی
صنعت گردشگری پس از صنعت نفت و خودروسازی، سومین صنعت پول‌ساز و درآمدزای جهان به حساب می‌آید. این موضوع نشان دهنده پتانسیل‌های بالای این صنعت برای رشد و شکوفایی اقتصادی کشورهای مختلف است.
اما این سود چگونه عاید یک کشور می‌شود؟
معمولاً هزینه‌هایی که توسط یک گردشگر صورت می‌گیرد باعث افزایش درآمد ملی کشورها می‌شود. این هزینه‌ها عبارتند از هزینه غذا، تفریح، محل اقامت، حمل و نقل، گشت‌ها و تورهای داخلی و خرید کالاهای بومی و سوغاتی از شهرهای مختلف. این هزینه‌ها با آوردن ارز به کشور میزبان، به رونق اقتصادی آن کمک می‌کند. زیرا باعث ایجاد شغل در آن کشور و افزایش درآمد و تولید داخلی آن می‌شود. توسعه صنعت گردشگری علاوه بر رونق تولید و ایجاد فرصت‌های جدید شغلی، اثرات مثبت دیگری هم در سطح کلان دارد. از آن جمله می‌توان به افزایش عواید دولت اشاره کرد؛ افزایش تولید در بخش‌های مختلف که در اثر توسعه گردشگری ایجاد شده، باعث افزایش مالیات‌های غیرمستقیم دولت خواهد شد. علاوه بر این، تحقیقات نشان می‌دهد توسعه صنعت گردشگری باعث کاهش نابرابری توزیع درآمد نیز می‌شود.
تأثیرات شهری
رواج گردشگری در شهرها چشم‌‌اندازهای شهری را تا حد زیادی تحت‌‌تأثیر خود قرار می دهد. به همین خاطر است که بسیاری از شهرهای توریستی در فضاهای شهری مانند سبک و کیفیت کافه‌ها، رستوران‌ها، حمل و نقل عمومی و …استانداردهای بالایی دارند. شهرهای گردشگر پذیر پیوسته در حال تغییر و تحول و بالا بردن کیفیت کالاها و خدمات خود هستند تا تجربه و خاطره خوبی برای گردشگران خود بسازند. این موضوع باعث می‌شود تا کیفیت و استانداردهای زندگی برای شهروندان خود آنها نیز بالا برود.
روز گردشگری در ایران
در ایران روز جهانی گردشگری نیز مصادف با ۵ مهر تقویم شمسی است. در این روز امکان بازدید رایگان و نیم بها از تمام موزه‌های زیر نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری وجود دارد. اما گرامیداشت این روز به صورت گروهی در کنار جمعی از گردشگران و در یک سفر خاطره‌انگیز، می‌تواند آن را در ذهن‌ها به خوبی ثبت نماید.
چنانکه با توجه به آنکه هر ساله یک شهر از یک کشور میزبان نشست سازمان جهانی گردشگری در روز جهانی گردشگری می‌شود؛ ایران در سال ۲۰۰۱ میزبان بود. طی سال‌های گذشته روز جهانی گردشگری در ایران نه تنها یک روز بلکه یک هفته را به خود اختصاص می‌داد. برگزاری جشن‌های متفاوت در استان‌ها و برپایی نمایشگاه‌های اقوام پای ثابت این مراسم بود. حتی در برخی موارد نه تنها فعالان گردشگری بلکه عموم جامعه هم با ساز و دهل روز جهانی گردشگری همراه می‌شدند و این روز را در کنار ذی‌نفعان آن گرامی می‌داشتند.
اما از مهرماه چهار سال گذشته بود که هفته گردشگری یک روزه شد و برخلاف سال‌های گذشته که نخستین هفته خود را به مناسبت روز جهانی گردشگری به عنوان هفته گردشگری جشن می‌گرفت؛ تنها یک روز را جشن گرفت که همان روز جهانی گردشگری بود. البته جشنواره‌ای تحت عنوان جشنواره مشارکت ملی گردشگری برای پوشش این فقدان شکل گرفت که در نخستین دور خود بازخورد چشمگیری از جامعه نداشت.
امسال هم که مسئولان دولت سیزدهم سیدابراهیم رئیسی روز جهانی گردشگری را گرامی می‌دارند. روزی که قرار است با حضور فعالان، ذی‌نفعان، کارشناسان و مسئولان بیش از گذشته به گردشگری توجه شود. اما این حوزه تا چه اندازه مورد مهر و محبت مسئولان خواهد بود؟
مروری بر شعارهای روز جهانی گردشگری ۱۰ سال اخیر:
برای یکپارچه سازی برنامهها در هر سال شعاری برای این روز توسط مجمع عمومی سازمان جهانی گردشگری با پیشنهاد شورای اجرایی این سازمان، اعلام می‌شود و کشورها برنامه‌های خود را بر اساس همین شعار تنظیم می‌کنند. حالا که با هدف تعیین شعار برای این روز و شعار سال‌جاری، آشنا شدید؛ بد نیست که مرور کوتاهی کنیم بر شعارهای سازمان جهانی گردشگری در چند سال گذشته:
• سال ۲۰۰۱ ایران با شعار گردشگری ابزاری برای صلح و گفت‌وگوی تمدن‌ها میزبان نشست سالیانه روز جهانی گردشگری بود.
• ۲۰۱۰ (گردشگری و تنوع زیستی)
• ۲۰۱۱ (گردشگری پیوند دهنده فرهنگ‌ها)
• ۲۰۱۲ (گردشگری و انرژی پایدار)
• ۲۰۱۳ (گردشگری و آب، حمایت از آینده‌ی مشترک)
• ۲۰۱۴ (گردشگری و توسعه اجتماعی و جامعه)
• ۲۰۱۵ (یک میلیارد گردشگر، یک میلیارد فرصت)
• ۲۰۱۶ (گردشگری برای همه، ترویج دسترسی جهانی)
• ۲۰۱۷ (گردشگری پایدار ابزاری برای توسعه)
• ۲۰۱۸ (گردشگری و تحول دیجیتال)
• ۲۰۱۹ (گردشگری و مشاغل؛ یک آینده بهتر برای همه)
• 2020 (سال گردشگری و توسعه روستایی)
• 2021 «گردشگری برای رشد فراگیر»
• 2022 روز جهانی جهانگردی در بالی اندونزی و با تمرکز بر بررسی رشد بخش گردشگری، بازاندیشی و بازتوسعه گردشگری
