زندگی پربرکت جواد الائمه(ع

، امام محمد تقی علیه السلام، ملقب به محمد بن علی بن موسی و امام جواد، نهمین امام معصوم شیعیان می باشد و جوان ترین امام پیشوایی بود که به شهادت رسید.

محمد بن علی بن موسی مشهور به امام محمد تقی و جوادالائمه نهمین امام شیعیان و جوان ترین امام در هنگام شهادت بوده است. بسیاری از شیعیان امام جواد (ع) را باب الحوائج می خوانند و در امور مادی به امام جواد (ع) توسل می جویند. در این بخش از دین و مذهب نمناک به مناسبت شهادت امام محمد تقی (ع) با زندگینامه این امام بزرگوار آشنا خواهیم داشت.

 

بیشتر بخوانید:

اعمال و فضیلت ‌های کامل ماه رجب

اینفوگرافیک/مختصری از زندگینامه امام جواد (ع)

 

ولادت جوادالائمه

نهمین امام شیعیان که نام مبارکش محمد است ، در ۱۰ ماه رجب سال ۱۹۵ هجری قمری در مدینه چشم به دنیا گشود. برخی منابع، تولد امام جواد را ۱۵ رمضان (اشعری، ص۹۹) و برخی دیگر ۱۹ رمضان (ابن شهرآشوب، ج۴، ص۳۷۹) گفته اند.

مادر ایشان کنیزی به نام سَبیکه نوبیه بود (کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۹۲). در برخی منابع، مادر امام جواد (ع)، از خاندان ماریه قبطیه، همسر پیامبر(ص)، به شمار آمده(کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۹۲.) و نام های خَیزُران،(کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۹۲.) ریحانه، سکینه،(طبری، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۳۹۶.) نوبیه،(مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷۳.) درّه و مریسیه نیز برای او ذکر شده است. (قرشی، حیاه الامام محمد الجواد، ص۲۱.)

پدر امام جواد، امام رضا (ع) امام هشتم ما شیعیان است. ایشان پس از شهادت امام رضا (ع) در حالی که ۸ سال بیشتر نداشتند، به امامت رسیدند.

 

القاب امام محمد تقی (ع)

نسب محمد بن علی بن موسی بن جعفر، امام نهم شیعیان با شش واسطه به امام علی علیه السلام پیشوای اول شیعیان، می رسد. کُنیه وی ابوجعفر و ابوعلی است و از وی با عنوان ابوجعفر ثانی یاد می شود . (کلینی، الکافی، ج۱، ص۸۲) 

از القاب مشهور امام نهم، جواد و ابن الرضا، تقی، زکی، قانع، رضی، مختار، متوکل، مرتضی و منتجب است. 

 

دوران امامت امام محمد تقی (ع) در کودکی 

محمد بن علی(ع)، پس از شهادت امام رضا (ع) در سال ۲۰۳ق به امامت رسید. (طبری، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۳۹۴). هنگام شهادت امام رضا (ع) ایشان ۸ سال داشتند (نوبختی، فرق الشیعه، ص۸۸) و سنّ کمِ او در هنگام شهادت پدر، سبب شد تا شماری از اصحاب امام رضا (ع)، در امامت او تردید کنند؛ برخی عبدالله بن موسی را امام خواندند و برخی دیگر به واقفیه پیوستند، اما بیشتر آنان امامت محمد بن علی(ع) را پذیرفتند.

مسئله به امامت رسیدن جوادالائمه در کودکی در زمان حیات امام رضا(ع) نیز مطرح بود. حضرت رضا در واکنش به کسانی که خردسالی جوادالأئمه را مطرح می کردند به نبوت حضرت عیسی در کودکی استناد می کرد و می فرمود:«سن عیسی هنگامی که نبوت به وی عطا شد کمتر از سن فرزند من بوده است.» (کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲۲)

در روایاتی آمده است که گروهی از شیعیان در مدینه با عبدالله بن موسی دیدار کردند و از او سؤالاتی پرسیدند، ولی او پاسخ های نادرست دادو در همان مجلس بودند که امام جواد(ع) وارد شد و آنان دوباره پرسش هایشان را مطرح کردند و با پاسخ های امام جواد (ع) قانع شدند.

اگر چه امام جواد علیه السلام نسبت به سایر امامان در سن بسیار کمی به امامت رسید، اما ۱۷ سال امامت کرد و دوران امامت ایشان ، دورانی نسبتاً طولانی و پر حادثه بود. دوران امامت این بزرگوار با خلافت دو تن از خلفای عباسی، ۱۵ سال از امامت او در خلافت مأمون(۱۹۳-۲۱۸ق) و ۲ سال در خلافت معتصم (۲۱۸-۲۲۷ق) سپری شد.

 

ازدواج امام محمد تقی (ع)

مأمون عباسی در سال ۲۰۲ق یا ۲۱۵ق دختر خود ام فضل را به عقد امام جواد (ع) در آورد. به گفته ابن کثیر (۷۰۱-۷۷۴ق) مورخ اهل سنت، خطبه عقد او با دختر مأمون در زمان حیات علی بن موسی الرضا (ع) خوانده شد، اما مراسم ازدواج آنها در سال ۲۱۵ق در تکریت انجام شده است. (ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۱۰، ص۲۹۵ )

به گزارش پایگاه تحلیلی-خبری درسانیوز شیخ مفید در کتاب الارشاد، مأمون به دلیل شخصیت علمی محمد بن علی(ع) و محبتی که نسبت به او داشت، ام الفضل دختر خود را به ازدواج آن حضرت درآورد. (مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۸۱-۲۸۲)

 برخی از پژوهشگران بر این باورند که این ازدواج با انگیزه و اهداف سیاسی انجام شده است از جمله اینکه مأمون می خواست از این راه، امام جواد و ارتباط او با شیعیان را کنترل کند. (جعفریان، ص۴۷۸)

امام، از ام فضل صاحب فرزندی نشد. (ابن شهرآشوب، ج۴، ص۳۸۰) همسر دیگر جوادالأئمه، کنیزی به نام سمانه مغربیه است و همه فرزندان امام جواد از سمانه بودند. ( قمی، منتهی الامال، ج۲، ص۴۹۷)

 

فرزندان امام جواد ( ع)

امام جواد(ع) ۴ فرزند به نام های علی، موسی، فاطمه و امامه داشت. (مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۹۵)

 برخی دختران امام را ۳ تن به نام های حکیمه، خدیجه و ام کلثوم می دانند. (ابن شهر آشوب، ج۴، ص۳۸۰) در برخی از منابع متأخر، از ام محمد و زینب نیز به عنوان دختران آن حضرت یاد شده است. (حلاتی، ریاحین الشریعه، ج۴، ص۳۱۶)

 

ویژگی های اخلاقی امام جواد (ع)

امام محمد تقی بسیار بخشنده بود و دلیل ملقب شدن ایشان به جواد را، کثرت بخشش و احسان او به مردم دانسته اند. (قرشی، حیاه الامام محمد الجواد، ص۷۰-۷۱ )

امام جواد(ع)، برتری انسان ها را نسب و نژاد نمی دانست و علم آنان می دانست .از او نقل شده است که الشریف کلُّ الشریف مَن شرّفَه علمُه؛ با شرافت ترین از همه شریف ها کسی است که شرفش به واسطه علمش باشد . (اربلی، کشف الغمه، ج۲، ص۳۵۰)

امام به طبقات پایین جامعه از جمله بردگان توجه داشت و با آنان نشست و برخاست می کرد.

 

جایگاه امام جواد نزد اهل سنت

بسیاری از عالمان اهل سنت، شخصیت علمی جوادالأئمه را ممتاز دانسته و شیفتگی مأمون به او را به دلیل شخصیت علمی و معنوی او در کودکی دانسته اند و او را فردی دارای خصایل نیکو مانند تقوا، زهد و سخاوت دانسته اند. مثلا:

ابن تیمیه ملقب شدن او به جواد را، به دلیل شهرتش در سخاوت و بزرگواری می داند. (محمد رشاد سالم، ج۴، ص۶۸-۶۹)

 جاحظ عثمان معتزلی نیز، محمد بن علی(ع) را عالم، زاهد، عبادت پیشه، شجاع، بخشنده و پاک معرفی کرده است. ( العاملی، الحیاه السیاسیه للامام الجواد، ص۱۳۷

 

اصحاب مشهور پیشوای نهم شیعیان

عبدالعظیم حسنی، احمد بن ابی نصر بزنطی، حسن بن سعید اهوازی، احمد بن محمد برقی و ابراهیم بن هاشم از اصحاب مشهور پیشوای نهم شیعیان بودند.

 

شهادت امام جواد علیه السلام

در مورد شهادت امام جواد (ع) به برخی از سوالات زیر پاسخ می دهیم تا جزئیات بهتر برایتان روشن شوند.

 

امام محمد تقی در چند سالگی به شهادت رسید؟

چنانچه پیش از این هم در نمناک عنوان شد ایشان جوان ترین امام شهید ما مسلمانان هستند . امام جواد (ع) جوانترین امام در زمان شهادت بود و در ۲۵ سالگی به شهادت رسیدند.

 

امام محمد تقی در چه سالی به شهادت رسید؟

روز شهادت امام محمد تقی، در بیشتر منابع، آخر ذی القعده سال ۲۲۰ هجری قمری است. (طبرسی، اعلام الوری، ج۲، ص۱۰۶)

 

امام محمد تقی به دست چه کسی و چگونه به شهادت رسید؟

درباره چگونگی شهادت پیشوای نهم شیعیان اختلاف است. در برخی از منابع آمده است که معتصم به وسیله منشی یکی از وزیرانش او را مسموم کرد و به شهادت رساند. (عیاشی، التفسیر، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۳۲۰)

به گزارش پایگاه تحلیلی-خبری درسانیوز مسعودی، مورخ قرن سوم قمری، معتصم و جعفر بن مأمون در اندیشه کشتن محمد بن علی(ع) بودند. چون جوادالأئمه از ام الفضل فرزندی نداشت، جعفر، ام الفضل (خواهرش) را تحریک کرد که محمد بن علی را مسموم کند. آن دو سمی را در انگور نهادند و امام از آن خورد. ام الفضل پس از آن که جوادالأئمه را مسموم کرد، پشیمان شد و می گریست؛ اما امام به او خبر داد که به بلایی دچار می شود که مرهم پذیر نباشد. (مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۲۶ق، ص۲۲۷)

 

امام محمد تقی در کدام شهر به خاک سپرده شد؟

امام محمد تقی (ع) در کنار قبر جدّ بزرگوارش حضرت امام موسی کاظم در کاظمین به خاک سپرده شد.