آرین عباسی‌فرد گزارشگر پایگاه تحلیلی- خبری درسانیوز؛ بازار خدمات بین‌المللی سلامت کشور؛ ضرورت شفاف‌سازی هزینه‌ها و روند درمان برای گردشگران سلامت.
نشست تخصصی«بررسی وضعیت بخش رسمی و غیر رسمی بازار خدمات بین‌المللی سلامت کشور و ارائه راه‌حل‌ها» با حضور گروهی از اعضای انجمن خدمات بین‌المللی سلامت کشور و جمعی از کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس تشکیل شد.
محمدامین گزار، عضو گروه میراث‌فرهنگی و گردشگری مرکز پژوهش‌های مجلس در ابتدای این نشست، عنوان کرد: ارتقای کیفیت ارائه خدمات بین‌المللی سلامت نه‌تنها منجر به رشد و شکوفایی اقتصادی کشور، پیشرفت و بهبود نظام سلامت در کشور می‌شود، بلکه منجر به رونق اقتصاد گردشگری در کشور نیز خواهد شد.
وی افزود: برای آنکه بتوان از منافع رونق و شکوفایی این بخش بهره‌مند شد، لازم است تا فعالیت‌های مربوط به خدمات بین‌المللی سلامت در یک فضای رسمی، شفاف و تحت رصد انجام شود.
عضو گروه میراث‌فرهنگی و گردشگری مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین بیان کرد: چنانچه بخش رسمی این حوزه تقویت شود و مزیت رقابتی بالایی نسبت به بخش غیر رسمی داشته‌باشد، مهاجرت از بخش غیررسمی به رسمی کلید خواهد خورد.
گزار تصریح‌کرد: این موضوع منجر به رهگیری کامل منافع اقتصادی حاصل شده از رشد و رونق این بخش خواهد شد و همه بخش‌های مرتبط با آن را بهره‌مند می‌سازد.
چالش‌های ساختار غیررسمی گردشگری سلامت در کشور
محمد جهانگیری، مدیر گروه سلامت مرکز پژوهش‌های مجلس هم ضمن ارائه توضیحاتی پیرامون موضوع نشست گفت: ساختارسازی و قانونمندی دو ضرورت انکارناپذیر برای عملکرد درست هر نهادی است.
وی بیان کرد: در واقع برای آنکه فعالیت‌های یک نهاد، عملکرد صحیحی داشته باشد، لازم است که اولاً یک ساختار منظم داشته باشد و به‌حالت بی‌نظمی دچار نباشد. ثانیاً این نظم ساختاری، از یک وجهه قانونی برخوردار باشد. ساختاری که جایی در قانون نداشته‌باشد و اصطلاحاً قانونمند نباشد، نمی‌تواند کاری از پیش بردارد.
مدیر گروه سلامت مرکز پژوهش‌های مجلس افزود: در نظام سلامت کشور، ما یک ساختار رسمی قانونمند داریم. در کنار آن، یک ساختار غیر رسمی غیر قانونی نیز در حال فعالیت است. نکته حائز اهمیت آن است که بخش خدمات بین المللی سلامت یا همان گردشگر سلامت در کشور ما، گرچه قانونمند است اما ضعف‌های قانونی بسیاری هم دارد.
جهانگیری توضیح داد: در حال حاضر متولی موضوع گردشگری سلامت در کشور وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است، در صورتی که در این موضوع، مسئله اصلی سلامت است. به عبارت دیگر گردشگری باید حول سلامت شکل بگیرد و این وزارت بهداشت و درمان و ارکان آن است که باید متولی موضوع قرار گیرد.
وی افزود: در موارد بسیاری دیده شده که شخص از کشور آمریکا یا انگلیس تنها به دنبال درمان و دریافت خدمات درمانی در کشور بوده که به‌دلیل حاکم بودن نگاه کاملاً گردشگری‌محور به این حوزه، بیمار را به اجبار با تور فرستاده‌اند. یعنی ارائه خدمات سلامت را منوط به تورگردانی کرده‌اند. این منجر به القای حس منفی به بیمار و برندسازی منفی در ذهن افراد نسبت به کشور می‌شود.
مدیر گروه سلامت مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین در پاسخ سئوالی پیرامون نقش شورای راهبری گردشگری در ساختار گردشگری سلامت کشور گفت: شورای راهبری گردشگری طی تفاهمی میان وزارت بهداشت و درمان، سازمان میراث‌فرهنگی، وزارت امور خارجه و سازمان نظام پزشکی تشکیل شد. در سال ۱۳۹۴ نیز اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران اتاق ایران نیز به این جمع اضافه شد.
جهانگیری ادامه داد: هدف از تشکیل شورا این بود که میان دستگاه‌های مذکور جهت پیشبرد فعالیت‌های مربوط به گردشگری سلامت، هماهنگی بیشتری به عمل آید.
وی بیان کرد: ترکیب شورای راهبری گردشگری، یک ترکیب اقتصادی متشکل از بازیگران دولتی و بخش خصوصی بود. متأسفانه در اواخر سال ۹۸، سازمان نظام پزشکی و اتاق ایران از این شورا کنار گذاشته شدند.
مدیریت شورا نیز به عهده وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سپرده شد. این موضوع باعث شد تا رویکرد به خدمات بین‌المللی سلامت کاملاً تغییر پیدا کرده و در سال‌های اخیر شاهد غلبه نگاه اقتصاد گردشگری‌محور به نگاه اقتصاد سلامت‌محور بوده‌ایم که البته گردشگری سلامت را نیز از رونق انداخته‌است.
رانت‌های پرهزینه در گردشگری سلامت
در ادامه این جلسه، آرش انیسیان، عضو هیئت مدیره انجمن خدمات بین‌المللی گردشگری سلامت ایران به وجود رانت در برخی تورگردانی‌ها اشاره کرد و گفت: در حال حاضر فرایند اخذ ویزای گردشگران سلامتی که از آمریکا یا انگلیس وارد کشور می‌شوند، تنها از طریق تورگردانان باید انجام شود.
وی توضیح داد: این موضوع باعث ایجاد انحصار برای آنان می‌شود و سودهای بادآورده و هنگفتی را نصیب آنان می‌کند. ضمن اینکه باز هم هزینه‌های بسیاری را به گردشگران سلامت متحمل می‌سازد و منجر به تبلیغات منفی برای خدمات بین المللی سلامت کشور می‌شود.
عضو انجمن خدمات بین‌المللی سلامت کشور افزود: در حال حاضر تورگردانان برای قبول گردشگران سلامت، ۳۰ درصد از درآمد حاصل از ارائه خدمات سلامت به گردشگران را مطالبه می‌کنند که این هزینه مستقیماً به بیماران تحمیل می‌شود.
لزوم شفاف‌سازی روند و هزینه خدمات گردشگری سلامت
جلال نائلی، عضو انجمن خدمات بین‌المللی سلامت کشور در ادامه نشست، ضمن بر شمردن آسیب‌های بخش غیر رسمی بازار خدمات سلامت کشور اظهار کرد: گردشگران سلامت پس از ورود به کشور، یا از بخش رسمی یا بخش غیررسمی خدمات سلامت دریافت می‌کنند و چنانچه از بخش غیررسمی خدمات دریافت کنند، با وضعیت نامشخصی روبه‌رو خواهند شد.
وی با بیان اینکه ارائه‌دهندگان خدمات سلامت برای مخاطبان مشخص نیست و قیمت ارائه خدمات هم شفاف‌سازی نشده، گفت: اما چنانچه از روش‌های رسمی اقدام به دریافت خدمات سلامت کند، هم ارائه دهنده خدمت برای او مشخص است و هم قیمت خدمات از شفافیت لازم برخوردار است.
عضو انجمن خدمات بین‌المللی سلامت کشور ادامه داد: بنابراین گردشگرانی که از بخش غیررسمی اقدام به دریافت خدمات سلامت می‌کنند یا خدمت مناسب دریافت نمی‌کنند یا آنکه خدمت را با قیمت نامناسب دریافت می‌کنند و این موضوع در بلندمدت به برند بین‌المللی ایران در حوزه سلامت آسیب می‌زند.
وی افزود: نکته دیگری که از نظر آسیب‌شناسی بخش غیر رسمی باید مورد توجه قرار گیرد، این است که در ارائه خدمات سلامت، خدمات پس از فروش جایگاه بسیار کلیدی دارد.
نائلی با بیان اینکه گردشگری سلامت، با اتمام ارائه خدمت در کشور مقصد پایان نمی‌یابد و پس از برگشت بیمار به مبدأ نیز با قوت ادامه می‌یابد، گفت: به عبارت دیگر پیگیری مشکلات بیمار، تأمین مایحتاج درمانی او، ارائه مشاوره‌های لازم برای پس از درمان و… بخشی از خدمات پس از فروش خدمت سلامت است.
وی با اشاره به اینکه در بخش غیررسمی، هیچ خدمات‌پس از فروشی وجود ندارد، افزود: دلالان تنها تا بازگشت بیمار به مبدأ او را پیگیری می‌کنند. پس از برگشت دیگر هیچ خبری از ارائه خدمات پس از فروش نیست. این موضوع نیز به‌طور جدی برند بین‌المللی ایران در حوزه سلامت را مخدوش می‌سازد.
عضو انجمن خدمات بین‌المللی سلامت کشور در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه چه راهکاری برای کنترل بخش غیررسمی وجود دارد، عنوان کرد: ما برای اینکه بتوانیم بخش غیر رسمی را کنترل کنیم و متقاضیان را جذب بخش رسمی سازیم، باید دو راهبرد را در دستور کار قرار دهیم. راهبرد اول آن است که بخش رسمی را نسبت به بخش غیر رسمی، جذاب‌تر جلوه دهیم. به‌عبارت دیگر باید برای بخش رسمی در مقابل بخش غیر رسمی مزیت رقابتی ایجاد کنیم.
نائلی با بیان اینکه در سال‌های گذشته، برای بخش رسمی و نسبت به بخش غیررسمی گردشگری سلامت، مزیت رقابتی ایجاد نشده، گفت: راهبرد دوم آن است که نظارت جدی صورت گیرد و از ورود گردشگران سلامت به بخش غیر رسمی تا حد ممکن جلوگیری شود. این موضوع را باید از طریق راه‌حل‌های اصولی و فنی پیگیری نمود و صرفاً با قلع و قمع کردن این بخش نمی‌توان کاری از پیش برد.
لازم به ذکر است در این نشست راهبردهایی برای بهبود وضعیت گردشگری سلامت مطرح شد که از آن جمله می‌توان به اطمینان‌بخشی به بیماران با شفافیت روند درمان و افزایش خدمات در بخش رسمی بازار، شفافیت در هزینه‌های درمان، نظارت بر ورودی‌های بیماران بین‌المللی در مرزها، افزودن بخش غیررسمی به بخش رسمی گردشگری سلامت، شفاف‌سازی شرکت‌های رسمی خدمات مسافرتی، پزشکان و متخصصان این حوزه و… اشاره کرد.
