گزارش: سوسن امیری‌پریان پایگاه تحلیلی _خبری درسا نیوز؛ هر کتابی که در درست می‌گیریم، ورق می‌زنیم یا آن را می‌خوانیم، برای خودش دنیایی دارد. کتاب نیز از بدو تولد مانند انسان‌ها برای خود سرگذشتی رقم می زند. خالقی دارد، نامی دارد، تاریخ تولدی، ناشری، شابک و… همه را در شناسنامه زندگی با خود یدک می‌کشد.
وقتی نویسنده‌ای کتابی می‌نویسد، انگار فرزندی عزیز زاده است و او را در «موسسه خانه کتاب» غسل تعمید می‌دهد.
خانه کتاب کجاست؟!
امروز تقویم ملی کشور ۲۴ آبان ماه ۱۴۰۲ را نشان می دهد. روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار، روز بزرگداشت شهید علامه طباطبایی.
کتاب، از بدو تولد تا ورود به دنیای خوانندگان آن؛ چه مراحلی را طی می‌کند؟
نماینده‌ی مرکز خانه کتاب ایران در این باره می‌گوید: «کتاب ها در گذشته به صورت مکتوب چاپ می‌شدند و از خانه کتاب عبور می‌کردند وهم اکنون نیز کتاب‌های دیجیتال در فضای مجازی در قالب کتاب(صوتی و پی دی آف) پا به عرصه ظهور نهاده‌اند اما با این اوصاف مؤسسه خانه کتاب نهادی مستقل، غیر دولتی و غیر انتفاعی است که در سال ۱۳۷۲ با هدف بالا بردن فرهنگ کشور در دو حوزه کتاب و کتابخوانی و بهبود وضع اهالی نشر و پدید آورندگان آن، با چاپ دونشریه (کتاب هفته) و (تازه‌های کتاب)در حوزه‌های خاص آغاز به کار کرده است.»
شاپک
علی امینی، در مورد معاونت فناوری و سامانه اطلاع‌رسانی مؤسسه کتاب می‌گوید:«ما مجری شابک هستیم در واقع هر کتابی که باز می‌کنیم، در ردیف شناسنامه کتاب یک سری عدد می‌بینیم که شماره استاندارد بین‌المللی کتاب با علامت اختصاری( آی-اس-بی-ان ) است. کتاب‌های منتشر شده در ایران از سال ۱۳۷۳ به نظام استاندارد بین‌المللی کتاب (شابک؛ آی-اس-بی-ان) پیوستند و خانه کتاب نماینده رسمی این سازمان بین‌المللی در ایران است.»
این کارشناس کتاب توضیح می‌دهد:« در این نظام به هر کتاب شماره واحدی اختصای می‌یابد که از طریق آن اطلاعات هر کتابی مثل نام نویسنده – سال چاپ و… در سطح جهان دردسترس دوستداران کتاب قرار می‌گیرد. نظام استاندارد، قادر است که کتاب‌های ناشران را تا سطح توزیع کتاب همراهی می‌کند.»
نماینده خانه کتاب به نرم‌افزارهای کتاب‌شناسی در مؤسسه خانه کتاب اشاره دارد و می‌گوید: « این کتاب‌ها به صورت لوح فشرده منتشر گردیده که در تهران و استان های دیگر با استقبال بی‌نظیر روبرو شد.» وی در این باره می افزاید:«این لوح‌های فشرده علاوه بر این که می‌توانند به جستجوی کتاب بپردازند، قادر هستند ازاطلاعات ناشران از قبیل شماره تماس- نشانی و… را نیز مشاهده کنند که در ۲۴ لوح فشرده کتاب‌شناسی در موضوع‌های مختلف علمی، مذهبی، هنری، کودک و نوجوان، ترجمه و…تولید شده است.»
نماینده خانه کتاب ایران مستقر در تهران، مهم‌ترین فعالیت‌های آموزشی-پژوهشی و فرهنگی پیش‌بینی شده در خانه کتاب را مدیریت جشنواره‌ها و جوایز کتاب، مدیریت نشریه‌های نقد کتاب و اطلاع‌رسانی –کتابخوانی و مسیر مطالعاتی –انتشارات و توسعه نقد کتاب می‌داند و مراکز تابعه خانه کتاب را پنج خانه عنوان می‌کند که هرکدام فعالیت‌ها و اهداف خاص خود را در زمینه مدیریت‌های پژوهش، آموزش چاپ و نشر کتاب بر عهده دارند که در ذیل به آنها می‌پردازیم:
خانه ترجمه ایران
امینی، با اشاره به یکی از اهداف خانه کتاب که ترجمه متون است می‌گوید: اطلاع‌رسانی درباره وضعیت آثاری که شایسته ترجمه‌اند یا آثار ترجمه شده از زبان فارسی به زبان‌های دیگر و بالعکس و ترجمه آثار برگزیده ایرانی به زبان‌های زنده دنیا برای شناساندن تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلام و ایران به ویژه انقلاب اسلامی را از اهداف مهم این خانه ذکر می‌کند.
نماینده خانه کتاب می‌گوید:«خانه ترجمه ایران با ایفای نقش راهبردی در حوزه ترجمه که برگیرنده تهیه پیش‌نویس مقررات وقوانین لازم در حوزه ترجمه، رفع نیازهای اطلاعاتی حوزه ترجمه، کمک به ارتقای ترجمه در کشور، تشکیل بانک اطلاعات مترجمان، زمینه آشنایی مترجمان زبان فارسی وبالعکس با همدیگر در فرایند ترجمه به ویژه ترجمه معکوس و…می‌باشد.»
مرکز کتاب پژوهی ایران
کارشناس خانه کتاب ایران در معرفی مرکز کتاب پژوهی میافزاید:«این مرکز در ۳۰ خرداد ۹۳ به منظور اطلاع‌رسانی و انجام پژوهش‌های مربوط در حوزه کتاب در مؤسسه خانه کتاب ایران به سردبیری فرید قاسمی پدر مطبوعات ایران تأسیس شد که با ایجاد بانک اطلاعاتی از پیشینه کتاب، محیط مناسب برای مطالعه، پژوهش و بهره‌گیری مورخان- محققان- دانشجویان و دانش‌پژوهان علاقه‌مند به موضوع کتاب به شمار می‌رود.»
مرکز مشاوره حقوقی اهل‌قلم ایران
مرکز مشاوره حقوقی اهل‌قلم ایران یکی دیگر از اولویت‌های خانه کتاب است و امینی درباره کارکرد این مرکز چنین بیان می‌کند: «این مرکز در سال ۹۳ به منظور پژوهش و بررسی قوانین حقوقی ناشران و مؤلفان در جهان امروز و بررسی امکان بومی کردن آن، مشاوره حقوقی به اصحاب نشر در مؤسسه خانه کتاب تأسیس شده است، همچنین مشاوره حقوقی به نویسندگان، مترجمان، ویراستاران و سایر اصحاب نشر، تعأمل با ناشران – حقوقدانان فعال در حوزه فرهنگ و نشر- ارائه مشاوره حقوقی به فعالان کتاب را از دیگر اهداف مرکز مشاوره حقوقی اهل‌قلم نام می‌برد.»
خانه نقد ایران
این دانش آموخته کتابداری در توضیح یکی دیگر از امکانات خانه ایران بیان می کند: «خانه نقد ایران در سال ۱۳۹۳به منظور نهادینه شدن فرهنگ نقد در کشور از راه انجام پژوهش‌های کاربردی، آسیب‌شناسی نقد و اطلاع‌رسانی در خانه کتاب تاسیس شده است.»
خانه ویرایش ایران
وی در خصوص خانه ویرایش مستقر در خانه کتاب نیز تصریح می‌کند:«این خانه در دهم تیر ماه ۹۳ با اهداف ساماندهی دانش ویرایش، شناسایی و تولید کتاب‌های مفید در حوزه ویرایش و حمایت از پژوهش‌های موجود در این رابطه، آسیب‌شناسی ویرایش در ایران، ساماندهی وضع ویراستاران، ساماندهی مهارت ویرایش با رایانه، تلاش برای امکان استفاده از حق بیمه و سایر خدمات اجتماعی، تدوین قراردادهای حقوقی مناسب برای پروژه‌های ویرایش و امکان ثبت آن در خانه ویرایش و…در مؤسسه خانه کتاب تأسیس شد.»
از ماه من تا ماه ایران
امینی نماینده خانه کتاب، مدیریت نشریه‌های نقد و اطلاع‌رسانی را در قالب پنج پارامتر با عنوان: کتاب‌شناسی ماه- مجموعه نشریات تخصصی نقد کتاب ماه- فصلنامه تخصص نقد کتاب- مدیریت کتاب و سرای اهل‌قلم می‌داند و در تکمیل توضیحات میافزاید:« این کتاب هرماه منتشر می‌شود و در بردارنده اطلاعات کتاب‌هایی است که در طول یک ماه چاپ شده یا مجوز از وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرده‌اند و این کتاب، هر ماه منتشر می‌شود و منبع و مرجع دوستداران کتاب است که اولین شماره کتاب‌شناسی ماه در فروردین ۹۳ منتشر شده و هر ماه چاپ آن ادامه دارد و
نشریه‌های تخصصی کتاب ماه در ۹ موضوع کلیات، ادبیات، فلسفه، دین، علوم اجتماعی، علوم و فنون، هنر، تاریخ و جغرافیا، کودک و نوجوان با هدف اطلاع‌رسانی و نقد و بررسی کتاب در خانه کتاب منتشر شده‌اند که تا خرداد ماه ۹۳ ادامه یافت و با تصویب هئیت امنای مؤسسه انتشار آنها متوقف شد.
فصلنامه نقد کتاب
امینی در باره یکی دیگر از داشته‌های خانه کتاب چنین می‌گوید:«فصلنامه‌های نقد کتاب به جای کتاب ماه که با رویکردی نو به موضوع نقد و اطلاع‌رسانی می‌پردازد در ۱۵ رشته مختلف در دستور کار قرار گرفته است که نخستین شماره‌های آن در فصل پاییز ۹۳ در هفته کتاب منتشر شد و واحد مدیریت کتاب در تیرماه ۹۳ با هدف بالا بردن سطح کیفی کتاب‌ها و نشریه‌های مؤسسه و در راستای نظارت بر تولید آثار دیجیتال مؤسسه – پیشنهاد تولید آثار جدید و سفارش آن به نویسندگان مورد نظر، نظارت بر نحوه اجرا و نگارش، کنترل کیفی آثار، نظارت کیفی، تهیه وتدوین قراردادهای نشر ویرایش و … به منظور رسیدن به جایگاهی شایسته، در خانه کتاب تأسیس شد.»
سرای اهل‌قلم
این کارشناس کتاب ادامه می‌دهد:«سرای دایمی اهل‌قلم نیز یکی دیگر از مراکز خانه کتاب ایران است که در مرداد ماه ۱۳۸۶ که با رویکردی برای گفتمان و تبادل نظر استادان حوزه و دانشگاه- اصحاب اهل‌قلم و هنرمندان- نشست‌های تخصصی نقد و بررسی کتاب در مؤسسه خانه کتاب تأسیس شد که برپایی جلسات نقد و بررسی کتاب، رونمایی کتاب از جمله رونمایی کتاب‌شناسی موضوعی از دفاع مقدس، بزرگداشت اهل‌قلم و کارگاه‌های آموزشی در حوزه کتاب از جمله برنامه‌های این سرا می‌باشد.»
بر اساس آخرین برآورد واقعی سال ۱۴۰۲ از وب سایت آماری خانه کتاب ایران؛ بیشترین کتاب چاپ شده در حوزه کودکان و نوجوانان ۲۳ هزار و ۱۶۵ جلد کتاب برآورد شده و کم‌ترین کتاب چاپ شده در حوزه دائره‌المعارف و کلیات هزار و ۲۷۴ جلد کتاب معرفی گردیده است که در اسفند همین سال نیز از حدود ۱۰ هزار و ۶۹ جلد کتاب چاپ شده؛ ۶ هزار و ۸۲۶ عنوان تألیفی و ۵ هزار و ۸۵۸ جلد کتاب هم چاپ اول هستند.
این کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی برای اعتلای فرهنگ کتاب و کتابخوانی و نهادینه شدن ارزش کتاب و جایگاه این یار مهربان در دل و جان ایرانیان تأکید می‌کند: « از اهالی قلم، مطبوعات، رسانه های دیداری و شنیداری و عموم مردم جویای راستی و درستی درخواست می‌کنم به سمت «خانه کتاب» پیش‌قدم شوند.
